Czego spróbować na Sri Lance? Kuchnia i jedzenie Sri Lanki
Krótka historia kuchni Sri Lanki
Sri Lanka, często nazywana „Perłą Oceanu Indyjskiego”, to soczyście zielona kraina, bogata w unikalne doznania kulturowe, malownicze krajobrazy i tradycje kulinarne, które są praktycznie nieznane w kraju nad Wisłą. Na próżno też szukać lankijskich restauracji w Europie, z racji, że prawodpodobnie nie istnieją (przynajmniej my żadnej nie widzieliśmy) 😉
Kuchnia Sri Lanki ewoluowała przez tysiące lat pod wpływem handlu, kolonizacji i migracji. Położenie wyspy na starożytnych szlakach handlowych uczyniło ją kluczowym graczem w handlu przyprawami, przyciągając kupców z Indii, krajów arabskich, Chin i Europy. Ta wymiana wprowadziła nowe składniki i techniki gotowania, które połączyły się z lokalnymi tradycjami, tworząc wyjątkową tożsamość kulinarną.
Kuchnia Sri Lanki oferuje żywą gamę połączeń smakowych: słodkie karmelizowane relishe z cebuli, gorzki melon, pikantne potrawki z kokosa i ogniste curry ujarzmione łagodnym ryżem i deserami słodzonymi cukrem palmowym. Samosy i dhal (curry z soczewicy) wyglądają podobnie do tych z Indii, ale po bliższym przyjrzeniu się, one również mają zdecydowanie lankijski charakter: curry są zazwyczaj bardziej przyprawione niż indyjska wersja, a w kuchni stosuje się więcej składników, które dotarły tutaj poprzez szlaki handlowe niegdyś przecinające wyspę.
75% mieszkańców Sri Lanki to Syngalezi (głównie buddyści), którzy wykształcili kuchnię zwaną lankijską. Tamilowie z północy używają nieco innych przypraw i składników w swoich curry, ale format dań jest podobny do jedzenia spotykanego w pozostałej części wyspy. Muzułmanie, głównie na wschodnim wybrzeżu wyspy, spopularyzowali dania znane z innych części świata, takie jak biryani, a Burgherowie (potomkowie kolonialnych Europejczyków) wprowadzili holenderskie i portugalskie słodycze i desery.
Przyprawy używane w kuchni lankijskiej
Przyprawy są integralną częścią profilu smakowego potraw lankijskich, tworząc idealną równowagę między ostrością, słodyczą i ziemistością. Te, które spotykamy najczęściej kosztując lankijskich dobrodziejstw kulinarnych to:
- Cynamon – Sri Lanka jest jednym z największych producentów prawdziwego cynamonu, który jest słodszy i łagodniejszy niż kasja.
- Kurkuma – Używana ze względu na swój ziemisty smak i żywy żółty kolor.
- Liście curry – Podstawowy składnik kuchni lankijskiej, zapewniający świeży, cytrusowy aromat.
- Kardamon, goździki i gałka muszkatołowa – dodają głębi zarówno wytrawnym, jak i słodkim potrawom.
- Papryczki chili – kuchnia lankijska słynie z ostrości, często używa się suszonych czerwonych papryczek chili lub świeżych zielonych papryczek chili.
- Nasiona kozieradki i gorczycy – powszechnie używane do curry i pikli.
Te przyprawy są używane nie tylko ze względu na smak, ale także ze względu na właściwości lecznicze, odzwierciedlając głębokie powiązanie Sri Lanki z Ajurwedą.
Na wyspie uprawia się około 15 odmian ryżu, z których część jest wykorzystywana do różnych rodzajów naleśników z mąki ryżowej zwanych hoppersami i makaronów ryżowych zwanych string hoppersami.
Kuchnia lankijska znana jest ze swoich szczególnych połączeń ziół, przypraw, warzyw, ryżu i owoców. Kuchnia jest silnie skoncentrowana wokół wielu odmian ryżu, a także kokosa, który jest wszechobecną rośliną w całym kraju. Owoce morza odgrywają również znaczącą rolę w kuchni, niezależnie od tego, czy są to świeże tuńczyki, krewetki, kraby czy homary.
Sri Lanka jest historycznie słynna ze swojego cynamonu. Drzewo „prawdziwego cynamonu”, czyli Cinnamomum verum, było kiedyś botanicznie nazywane Cinnamomum zeylanicum, aby odzwierciedlić jego lankijskie pochodzenie. Jest to powszechnie stosowana przyprawa na Sri Lance, o delikatniejszym, słodkim smaku w porównaniu do Cinnamomum cassia, który jest bardziej popularny w niektórych kuchniach Azji Południowo-Wschodniej. Co więcej kuchnia lankijska charakteryzuje się unikalnymi mieszankami przypraw z wykorzystaniem lankijskiego cynamonu i czarnego pieprzu, goraki, liści pandanu, trawy cytrynowej i syropu z palmy kithul. Herbata jest również ważnym napojem w całym kraju, a Sri Lanka jest znana z produkcji jednych z najlepszych herbat na świecie. Podczas podróży na Sri Lankę można odwiedzić wiele plantacji herbaty w tym sławną Lipton Seat położoną niopodal miejscowości Haputale.
Kultura jedzenia na Sri Lance
Posiłki są często serwowane w stylu rodzinnym, z różnorodnymi daniami umieszczonymi w centrum, aby każdy mógł się nimi podzielić. Ryż jest podstawą, podawany z wieloma dodatkami, takimi jak curry, sambol i pikle. Bardzo często zamawiając jedzenie w restauracji otrzymujemy wiele małych miseczek z różnymi dodatkami, którymi można podzielić się z przyjaciółmi.
Lankijczycy tradycyjnie jedzą prawą ręką i rzadko używają sztućów. Na stole stawiane są miski z wodą, warto upewnić się, która jest do picia, a która do mycia rąk po jedzeniu. Jedzenie palcami pozwala mieszać curry i ryż według własnego gustu, tymbardziej, że w jedzeniu ręką jest coś magicznego, jedzenie po prostu lepiej smakuje! 🙂 Posiłki spożywane są w spokojnym tempie, często w towarzystwie ożywionych rozmów.
Potrawy, których trzeba spróbować na Sri Lance
Kottu Roti | Siekany chleb z dodatkami i przyprawami
Nazywane lankijskim comfort foodem, to danie uwielbiane przez mieszkańców wyspy. Nazwa „Kottu” oznacza „siekane”, odnosząc się do rytmicznego dźwięku siekania i stukania wydawanego podczas jego przygotowywania. Niech więc nie zaskoczy Cię rytmiczny brzęk metalowych szpatułek o patelnię używanych przez szefa kuchni. Przygotowywanie kottu słychać z daleka!
Danie składa się z roti (płaskiego chleba), który jest rozdrabniany na małe kawałki i smażony z warzywami, jajkami lub mięsem, takim jak kurczak, wołowina lub baranina. Mieszanka przypraw, sosu sojowego i pasty curry nadaje mu wyrazisty, pikantny smak. Dania można spróbować na wielu ulicznych stoiskach, a także w lokalnych restauracjach, z racji, że jest to jedno z najpopularniejszych lankijskich dań. Z wygląda odrobinę przypomina polskie łazanki, ale w smaku to już inny świat!
Rice & Curry | Ryż i bogactwo aromatycznych dodatków
To kolejna popularna potrawa, która reprezentuje serce i duszę kuchni Sri Lanki, oferując zachwycającą fuzję smaków i tekstur. Podstawą tego typowego dania jest ugotowany ryż połączony z szeroką gamą potrawek curry, od przysmaków wegetariańskich po soczyste mięso, ryby i owoce morza. To, co sprawia, że każde curry jest wyjątkowe, to starannie dobrane przyprawy, takie jak cynamon, kardamon, goździki i wiele innych, które nadają każdemu kęsowi bogactwo smaku. Danie występuje w dziesiątkach rodzai, co więcej, jest to interesująca pozycja dla wegetarian, ponieważ Lankijczycy potrafią zrobić unikalne curry z każdego warzywa z osobnym bukietem przypraw. Będąc na Sri Lance musisz spróbować ich warzywnego curry w przynajmniej kilku odsłonach!
Świeże owoce morza z grilla
Sri Lanka słynie z bogatej i różnorodnej oferty owoców morza. Wody przybrzeżne kraju obfitują w szeroką gamę ryb, skorupiaków i innych morskich przysmaków, dzięki czemu owoce morza są łatwo dostępne. Od świeżo złowionego tuńczyka, makreli po krewetki, kalmary, kraby i homary. Bogactwo morza jest zarówno obfite, jak i integralne dla lokalnej diety.
Miasta nadmorskie, takie jak Negombo, Galle i Jaffna, są szczególnie znane z targów owoców morza, gdzie dzienny połów jest sprzedawany bezpośrednio przez rybaków. Sprzedawcy jedzenia ulicznego i eleganckie lokale gastronomiczne prezentują owoce morza w pomysłowy sposób, łącząc tradycyjne przepisy z nowoczesnymi technikami.
Lamprais | Pieczony ryż w liściu bananowca
To danie, które odzwierciedla holenderski wpływ na kuchnię Sri Lanki. Nazwa pochodzi od holenderskiego słowa „lomprijst”, oznaczającego „paczkę ryżu”. Najparawdopodobniej pochodzi z dawnych Holenderskich Indii Wschodnich, czyli dzisiejszej Indonezji. Lamprais to pachnące danie z ryżu, starannie owinięte w liście bananowca i pieczone do perfekcji. Podawane jest z różnymi typami curry i dodatkami, takimi jak klopsiki (frikkadels), bakłażanowy moju i sambale. Składniki są zawijane w liść bananowca i pieczone, co pozwala na ciekawe połączenie smaków. Liść bananowca nadaje subtelny aromat, które idealnie komponuje się z resztą składników
Przewodnik kulinarny po Sri Lance | Jedzenie na Sri Lance
Fish Ambul Thiyal | Ryba w kwaśnym sosie z tamaryndowca
Kwaśne curry z ryb, to jedno z najbardziej kultowych dań Sri Lanki. W przybrzeżnych regionach, gdzie słona bryza niesie zapach morza, ryba ambul thiyal króluje jako kulinarna rozkosz, odważna i aromatyczna. Danie to wyróżnia się pikantnym i ostrym profilem smakowym.
Kawałki ryby, najczęściej tuńczyka, są marynowane w mieszance przypraw tj. kurkumy, czarnego pieprzu i kozieradki, wraz z goraką (rodzajem suszonego tamaryndowca), który nadaje potrawie charakterystyczną kwaśność. Następnie ryba jest powoli gotowana z minimalną ilością wody, aż przyprawy pokryją ją gęstą, pikantną glazurą. Fish Ambul Thiyal doskonale komponuje się z ryżem i jest podstawowym daniem w lankijskich domach. Tego na Sri Lance koniecznie trzeba spróbować!
Wambatu Moju | Marynowany bakłażan
Pikle z bakłażana, to pikantny i słodki dodatek, który bardzo często ląduje na lankijskich stołach.
Plasterki bakłażana smaży się na głębokim tłuszczu, aż do uzyskania złotego koloru, a następnie karmelizuje mieszanką octu, cukru, nasion gorczycy i zielonych papryczek chili. Gdy danie się łączy, słodycz karmelizowanej cebuli harmonizuje z cierpkością octu, a ciepło chili dodaje subtelnego kopa, który utrzymuje się na języku. Dodaje się liście curry i cebulę, aby uzyskać dodatkową głębię. Danie jest często podawane jako dodatek do ryżu i curry, zapewniając zachwycający kontrast z bogactwem innych potraw. Wambatu Moju to mistrzostwo w równoważeniu słodkich, kwaśnych i pikantnych smaków.
Egg Hoppers | Nalesniki z mąki ryżowej z jajkiem
To popularne śniadaniowe danie na Sri Lance o unikalnym kształcie miski. Wykonane z fermentowanej mąki ryżowej i dodatkiem mleka kokosowego, te naleśniki są chrupiące na brzegach i miękkie w środku. Przed gotowaniem w środek wbija się całe jajko. Egg hoppery są zazwyczaj podawane z dodatkami, takimi jak seeni sambal (karmelizowany pikantny sos cebulowy) lub kokosowy sambol, co dodaje im pikanterii.
Polos | Curry z zielonego chlebowca
To kwintesencja lankijskiej kuchni wegetariańskiej. Chlebowiec, tropikalny owoc występujący obficie na Sri Lance i w innych regionach Azji, używany jest w swojej młodej, niedojrzałej formie do przygotowania tego aromatycznego dania.
Owoce jest krojony na kawałki i gotowany na wolnym ogniu w mieszance przypraw, mleka kokosowego i przyprawy curry. Nasiona gorczycy, liście curry i cynamon wzmacniają ziemisty i aromatyczny profil tego dania. Powolny proces gotowania pozwala jackfruitowi wchłonąć przyprawy, co skutkuje delikatnym i aromatycznym curry o mięsnej konsystencji. Bardzo dużo ludzi próbując dania po raz pierwszy nie jest świadomych, że nie jedzą mięsa! Tak, dobrze ugotowany chlebowiec ma bardzo podobną strukturę. Polos to pozycja obowiązkowa zarówno dla wegetarian, jak i mięsożerców, którzy nie boją się kreatywnych rozwiązań w kuchni.
Artykuły, które mogą Cię zainteresować:
Co zjeść na Sri Lance? Najlepsze dania Perły Cejlonu
Seeni Sambal | Karmelizowana cebula
Karmelizowana cebula, to uwielbiany lankijski dodatek, który uzupełnia szeroką gamę dań. Wykonany z wolno gotowanej cebuli, cukru, tamaryndowca i mieszanki przypraw, osiąga idealną równowagę słodkich, pikantnych i ostrych smaków.
Seeni Sambal jest często podawany jako dodatek do hopperów, ryżu lub chleba, dodając głębi i złożoności posiłkowi. Jego wszechstronność i wyrazisty smak sprawiają, że jest podstawowym składnikiem w lankijskich gospodarstwach domowych i niezbędnym składnikiem tego, co można zjeść na Sri Lance.
Gotukola Sambol | Zielona sałatka z Gotukoli
To zdrowy i orzeźwiający dodatek z drobno posiekanej gotukoli (Wąkrota azjatycka), bogatej w składniki odżywcze rośliny, którą można spotkać w krajach Azji Południowo-wschodniej. Liście miesza się z tartym kokosem, cebulą, zielonymi papryczkami chili i sokiem z limonki, tworząc pikantną i chrupiącą sałatkę. Gotukola Sambol jest często podawany z ryżem i curry. Oprócz smaku, Gotukola Sambol jest ceniony za swoje właściwości zdrowotne, ponieważ uważa się, że gotukola poprawia pamięć, wzmacnia odporność i poprawia ogólne samopoczucie.
Pol Sambol | Potrawka ze świeżego kokosa
Żaden posiłek na Sri Lance nie będzie kompletny bez obfitej porcji pol sambol, kokosowego przysmaku, który dodaje smaku i pikanterii każdemu daniu. Przyrządzany ze świeżo startego kokosa, czerwonej cebuli, sproszkowanego chili, soku z limonki i płatków rybnych Bonito, jest celebracją tropikalnych bogactw wyspy. Każdy składnik odgrywa kluczową rolę w tworzeniu idealnej równowagi smaków, gdzie słodycz kokosa uzupełnia cierpkość soku z limonki i ciepło sproszkowanego chili. Dodatek płatków rybnych dodaje pikantnej nuty umami, która wynosi ten dodatek na nowy poziom.
Kiri Aluwa | Mleczne Toffi
Kiri Aluwa to tradycyjna lankijska przekąska, która od pokoleń obecna jest w tutejszej kuchni. Powstaje głównie z mleka skondensowanego, cukru i mąki ryżowej, połączonych w celu utworzenia gładkiej mieszanki. Często wzbogacony aromatycznymi przyprawami, takimi jak kardamon lub wanilia.
Proces przygotowania jest bardzo prosty i obejmuje delikatne podgrzewanie składników, aż mieszanka zgęstnieje i ciągłe mieszanie w celu uzyskania pożądanej konsystencji. Po przygotowaniu ciepła mieszanka jest wlewana do foremek lub spłaszczana na tacy, a następnie krojona w kształty w kwadratowe kształty. Kiri Aluwa zajmuje szczególne miejsce w tradycjach kulinarnych Sri Lanki, często podawana podczas świątecznych okazji, wesel i ceremonii religijnych. Jest również popularnym podarunkiem, symbolizującym dobrobyt.
Watalappan | Aromatyczne ciasto z cukrem palmowym
To deser, który odzwierciedla wielokulturowe wpływy Sri Lanki. Początki Watalappan sięgają wpływu Malajów na kuchnię Sri Lanki, łącząc lokalne składniki z technikami kulinarnymi Azji Południowo-Wschodniej. To korzenny krem kokosowy z jaggery (nierafinowanego cukru palmowego), mlekiem kokosowym i mieszanką przypraw, takich jak kardamon, gałka muszkatołowa i goździki.
Mieszanka jest gotowana na parze, aż do uzyskania jedwabistego, karmelowego puddingu. Watalappan jest często ozdabiany prażonymi orzechami nerkowca, co dodaje mu ciekawej konsystencji. Ten deser jest podstawą uroczystości, szczególnie podczas świąt muzułmańskich, i oferuje słodkie zakończenie każdego posiłku na Sri Lance.
Kiribath | Mleczny Ryż
To tradycyjne danie o głębokim znaczeniu kulturowym na Sri Lance. Często przygotowuje się je na specjalne okazje, takie jak obchody Nowego Roku, urodziny i święta religijne. Danie przygotowuje się przez gotowanie ryżu z mlekiem kokosowym, aż osiągnie kremową konsystencję. Następnie ryż jest formowany w kształt ciasta i krojony na kawałki w kształcie diamentów. Zazwyczaj podaje się je z lunu miris, pikantną cebulą i chili, co dodaje wyrazistego kontrastu do kremowego ryżu.
Podsumowanie | Czego spróbować na Sri Lance?
Krajobraz kulinarny Sri Lanki to zachwycająca mieszanka żywych smaków, aromatycznych przypraw i różnorodnych wpływów, co czyni ją miejscem, którego nie można przegapić jeśli jesteś miłośnikiem jedzenia. Prócz wyżej wymienionych smakołyków natkniesz się na niezwykłą owocową ucztę, ponieważ Sri Lanka słynie m.in. z kilkunastu odmian soczystego mango! Co więcej lankijskie dania to kwintesencja świeżości, którą czuć z każdym kęsem wyśmienitych ryb, owoców morza i soczystych warzyw kupionych na porannym targu. Mamy nadzieję, że odrobinę nakreśliliśmy Tobie czego warto spróbować na Sri Lance. A więc pozostaje Ci spakować walizkę i nam życzyć Tobie smacznego!
