Kuchnia Indonezyjska | Czego spróbować w Indonezji?
Kuchnia indonezyjska jest pełna różnorodnych smaków i aromatów, a to głównie za sprawą swojego położenia na 17 000 tropikalnych wyspach. Jest zamieszkana przez ponad 600 grup etnicznych, które szczycą się swoją kuchnią regionalną i tradycjami. Jedzenie w Indonezji to poza lokalną różnorodnością biologiczną ogromne wpływy zamorskich kupców przybywających tu na przestrzeni wieków z Indii, Bliskiego Wschodu i Azji Wschodniej.
Wybierając się do Indonezji na kulinarne podboje, musimy mieć na uwadze jak rozległy jest to kraj. Zachodnie wybrzeże Sumatry oddalone jest aż o 5100 kilometrów od Papui Zachodniej – to więcej niż szerokość Stanów Zjednoczonych! Ze względu na ogromną różnorodność regionalną trudno jest scharakteryzować kuchnię Indonezji, chociaż podobnie jak wielu sąsiadów z Azji Południowo-Wschodniej, można ją najlepiej opisać jako bogatą, złożoną i intensywnie aromatyczną. Zapraszamy do artykułu, który pokrótce przybliży Wam charakterystykę indonezyjskich potraw.
Indonezyjskie jedzenie – charakterystyka
Historia kuchni indonezyjskiej – Różnorodność i zamorskie wpływy
Indonezja jako największy wyspiarski kraj na Ziemi od zarania dziejów przyciągała kupców, piratów i poszukiwaczy przygód z całego świata. Ze względu na popularne szlaki handlowe i zasoby naturalne, te odległe wyspy szybko stały się obiektem zainteresowania zachodnich mocarstw. Skarbami Indonezji od zawsze były przyprawy. Były one cenione nie tylko ze względu na swój smak, ale także ze względu na zdolność „naprawiania” zepsutej żywności, odświeżania oddechu i leczenia problemów zdrowotnych. Głównym obiektem zainteresowania była gałka muszkatołowa i goździki, ale również pandan i galangal.
Spora część dzisiejszych składników potraw została przywieziona na archipelag przez arabskich, indyjskich i europejskich kupców. Z Indii przywiezione zostały pikantne pasty curry, ogórki, cebula, mango i bakłażany. Wprowadzono również imbir, kminek, kardamon, kolendrę i koper włoski, uzupełniając szeroką gamę lokalnych przypraw. Około XV wieku muzułmanie z Bliskiego Wschodu zaczęli włączać do indonezyjskiego jadłospisu dania z kóz i jagnięciny, a także sosy na bazie jogurtu (chociaż obecnie zamiast niego używa się mleka kokosowego).
Indonezyjska księga przepisów liczy ich około 5350, a i liczba ta zapewne rośnie z roku na rok, dzięki nowym eksperymentom w świeżo powstających restauracjach w całym kraju.
Smaki Indonezji – czym właściwie są?
Połączenie różnorodności geograficznej i kulturowej zaowocowało powstaniem jednej z najbardziej wyjątkowych mieszanek smakowych na świecie. Chociaż posiłki są na ogół proste, obfite użycie różnych korzeni, przypraw i liści dodaje smaku większości potraw. Indonezyjczycy bezwarunkowo kochają ryż i jest on najpopularniejszym podstawowym pożywieniem na wyspach.
Można to zobaczyć bardzo dosadnie na Jawie i Bali, gdzie Indonezyjczycy czczą boginię ryżu Dewi Sri składając podarki przy kapliczkach i w świątyniach. Ciekawostką jest coroczna pielgrzymka Mulang Pekelem do wulkanu Rinjani na Lomboku gdzie przez kilka dni wznosi się modły do bóstw o obfite zbiory ryżu. Będąc na Bali nie powinny Was też dziwić ziarenka ryżu przyklejone do czoła gospodarza, to błogosławieństwo z przydomowej świątyni i symbol dobrobytu.
Jeśli jednak ryż nie jest naszą ulubioną bazą żywieniową, ogólnodostępny jest też makaron pszenny mie lub ryżowy bihun, znany globalnie jako vermicelli.
Jest jeszcze jedna rzecz bez której tutejsze jedzenie nie istnieje, a jest to pikantny sos sambal. Sos przygotowany ze smażonego czosnku, chili, sfermentowanych krewetek i innych składników, w zależności od wyspy. Popularnymi składnikami są świeży pokrojony w kostkę pomidor i sok z limonki. Może być pikantny lub ekstremalnie ostry i istnieje wiele jego wersji. Jeśli jesteś miłośnikiem ostrego smaku to będziesz wniebowzięty bo rodzajów sosów są dziesiątki i mogą przyprawić cię o niezły zawrót głowy!
Najpopularniejszą metodą przygotowywania potraw jest smażenie, choć popularne jest również grillowanie, gotowanie na wolnym ogniu, na parze, a nawet duszenie. Niektóre z najczęściej smażonych produktów to bumbu (podstawowa pasta przyprawowa), która często towarzyszy ryżowi, oraz różne mięsa, takie jak kurczak, koza lub wołowina. Końcowe przygotowanie wielu posiłków polega na dodaniu mleka kokosowego, niezbędnego składnika do gotowania i zagęszczacza do wielu sosów.
Etykieta kulinarna – Razem czy osobno?
W Indonezji używa się trzymanej w prawej ręce łyżki i widelca. Jedzenie jest zazwyczaj dosyć rozdrobnione co nie wymusza użycia noża, którego i tak nie uświadczymy na stole. Tradycyjny sposób jedzenia bardzo często obejmuje używanie gołej prawej dłoni. Z tego powodu posiłki często serwowane są na ciepło, ale nie na gorąco. Jeśli nie czujesz się komfortowo jedząc ręką, możesz poprosić o widelec, ale miejscowi docenią Twoją chęć spróbowania ich sposobu. Pamiętaj, używaj tylko prawej ręki i tylko palców – nie pozwól, aby jedzenie rozlało się po całej dłoni!
Zanim jednak zdecydujemy się coś przekąsić, warto zapytać o to swojego lokalnego kompana, albowiem pierwszą rzeczą po przywitaniu z nową osobą, zawsze pada pytanie „czy już jadłeś” i jest to rzecz całkowicie normalna. Dlatego bardzo rzadko można tutaj spotkać kogoś kto spożywa posiłek samotnie. Wspólne szamanie to aktywność stadna i radosna, zawsze w gronie przyjaciół, rodziny czy znajomych z pracy.
Najpopularniejsze dania kuchni indonezyjskiej
Nasi Goreng
Pierwsze wyjście na ulicę wygląda w wielu przypadkach podobnie. Najpierw dochodzi do nas metaliczny jazgot podgrzewanego woka, a następnie aromat podsmażanego czosnku na głębokim oleju. To znak, że gdzieś w okolicy przygotowywany jest najpopularniejszy miejscowy posiłek – Nasi Goreng, czyli dosłownie smażony ryż. Można go spotkać u większości sprzedawców na ulicy i w każdej restauracji. Potrawa składa się ze smażonego ryżu z dodatkiem sosu sojowego kecap manis, który nadaje mu słodkawy smak i ciemnobrązową barwę. Reszta składników to kawałeczki kurczaka, grzyby, pasta krewetkowa, drobno posiekane warzywa czy jajko sadzone dodawane na wierzch i wiele wiele innych. Jak kraj długi i szeroki, to przepisów jest tylu ile sprzedawców a, jeden z naszych faworytów to taki z dodatkiem smażonych na głębokim oleju kurzych nóżek. Kulinarni eksperci uważają, że istnieją 104 wariacje tej potrawy, więc jest czego próbować! Najlepiej smakuje z chrupkiem typu krupuk i dodatkiem ostrego sosu. Dla tych, którzy nie przepadają za ryżem, dostępny jest Mie Goreng, czyli smażony makaron.
Nasi Campur
To nasza ulubiona propozycja na rozpoczęcie przygody z tutejszym jedzeniem. Nasi znaczy ryż i Campur znaczy mieszany, co oznacza, że będzie różnorodnie, kolorowo i przed wszystkim smacznie. Potrawa ta jest jedną z najpopularniejszych, szczególnie w porze śniadaniowej, jako że główną bazą jest biały ryż, a to co znajdzie się na nim, zależy tylko i wyłącznie od nas. Ogromna zaleta Nasi Campur jest taka, że wszystkie dodatki czekają już przyrządzone przez sprzedawcę, a naszym zadaniem jest wskazanie palcem tych, które najbardziej nam odpowiadają. A wybór jest zazwyczaj bardzo bogaty i składa się z 10 – 15 propozycji. Należy pamiętać, że Nasi Campur to przede wszystkim proste i domowe jedzenie, a nie wykwintne potrawy. Jest to również bardzo dobra propozycja dla wegetarian, którzy nie mają lekkiego życia w Indonezji. Idealna porcja różnorodnych smaków na aromatyczny początek dnia.
Nasi Padang
Patrząc na talerz z Nasi Padang po raz pierwszy można odnieść wrażenie, że ktoś chaotycznie nałożył jedzenie na talerz i niezbyt apetycznie zalał je sosem, co estetycznie nie prezentuje się najlepiej. Ale nie o to tutaj chodzi. Nasi Padang czyli ryż z miejscowości Padang na Sumatrze to jedyna w swoim rodzaju eksplozja intensywnych smaków na talerzu. Bazą oczywiście jest biały ryż, a za nim idą rozmaite dodatki. Znajdziemy tutaj takie smaczki jak gulasze wołowe w sosach curry, rendangi, gotowane chlebowce, ryby, zielony sambal, liście papai i wiele innych smakołyków. Miłośnicy intensywnych i ostrych smaków będą wniebowzięci, bo każda potrawa tutaj jest bardzo intensywna i doprawiona. Uważa się, że Nasi Padang, które jest bardziej stylem jedzenia niż jednym posiłkiem, może mieć swoje korzenie jeszcze w czasach holenderskiej kolonizacji, kiedy na wystawnych bankietach urządzało się rijsttafel, czyli stół ryżowy składający się z kilkudziesięciu dodatków, tak aby zaimponować szanownym gościom. Możemy wskazać palcem co chcemy zjeść, lub poprosić o każde dostępną opcję o podanie do stołu. Wtedy rozliczamy się za tyle ile zjedliśmy. Żeby nakreślić Wam jak dobre są smakołyki z Padang, jeden z obcokrajowców nagrał o niej piosenkę, która stała się viralem. Tego trzeba spróbować w Indonezji!
Artykuły, które również mogą Cię zainteresować:
Rendang
Zdecydowanie jedno z najsmaczniejszych potraw jakie kiedykolwiek próbowaliśmy. Rendang to gulasz wołowy wolno przyrządzany na bazie mleczka kokosowego, ziół i przypraw takich jak imbir, galangal, liście kurkumy, trawa cytrynowa, czosnek, papryczki chilli i wiele innych. Po ok 8 godzinach jest gotowy do spożycia, a dzięki przyprawom i ich właściwościom konserwującym może być przechowywany aż przez 4 tygodnie. Co więcej słowo merendang oznacza konkretną metodę wolnego gotowania, cały czas mieszając, aż do odparowania płynów. Oryginalny przepis pochodzi z miejscowości Padang w zachodniej Sumatrze i tradycji kulinarnych ludu Minangkabau, który słynie z wybornej kuchni i bogatej kultury. Jest tak smaczny, że od zawsze jest powodem sporów i kłótni pomiędzy Indonezyjczykami i Malezyjczykami, którzy są przekonani, że pochodzi on właśnie z Malezji. Jednak najłatwiej jest go skosztować w Indonezji, w restauracjach typu „Rumah Makan Padang”, które serwują jedzenie pochodzące właśnie z tej części Sumatry. Na zachętę dodamy, że Rendang został okrzyknięty w 2017 roku jedną z najsmaczniejszych potraw na świecie.
Co zjeść w Indonezji? – Tych potraw musisz spróbować w Indonezji
Soto Ayam
Zupa kurczakowa z dodatkiem aromatycznych przypraw to pozycja obowiązkowa dla miłośników klarownych zup, których w Indonezji nie uświadczymy zbyt wielu. Na bazie m.in. szalotki, czosnku, imbiru powstaje baza przyprawowa, która następnie zostaje zmieszana z wywarem z kurczaka z trawą cytrynową. Można powiedzieć, że to taki polski rosół, jednak w Indonezji je się go o wiele częściej niż raz w tygodniu. Najczęściej zamawiany w porze śniadaniowej z uwagi na swój delikatny i aromatyczny smak (ostry sos sambal jest w tym przypadku dodawany w osobnej miseczce). Ayam oznacza kurczaka i jest to najczęściej spotykana wersja tej zupy, jednak w całej Indonezji napotkać można różne wariace z mięsem wołowym, bawolim czy kozim. Smakuje wyśmienicie w duszny poranek, a jeśli najdzie nas ochotę na klarowny bulion to warto sięgnąć po Mie Ayam.
Sate Ayam / Kambing
Klasyka wyspiarskiego smaku, ale i nie tylko, bo można je znaleźć również w Malezji, Tajlandii czy Singapurze pod nazwą satay. Sate to małe szaszłyki najczęściej z kurczaka lub koziny pieczone na węglu drzewnym. Przyrządzane na węglu z łupiny kokosowej mają niepowtarzalny smak i aromat, z racji olbrzymiej ilości dymu jakie wytwarzają spalane łupiny. Przechadzając się ulicami Yogyakarty, już z dala można wyczuć gdzie przyrządzane jest Sate, bo chętnych na nie nigdy nie brakuje. Małe kawałki mięsa nakłuwane na patyczek – kurczaka, kozinę, owoce morza, a nawet królika można skosztować przemierzając kraj. A to wszystko soczyście zalane sosem z orzeszków ziemnych nadających grillowanemu mięsu głęboki i słodkawy posmak. Barack Obama mieszkający w Indonezji w latach 80 w jednym z wywiadów wspomniał o aromatycznych szaszłykach Sate. Z taką rekomendacją nie powinniście mieć żadnych wątpliwości o to, co zjeść w Indonezji.
Rawon
To zupa pochodząca z Jawy, uznawana za najstarszą potrawę, o którym znaleziono historyczne zapiski z IX wieku. Ta aromatyczna zupa jest zwykle przygotowywana z wolno duszonej wołowiny i innych tradycyjnych składników, takich jak liście limonki, trawa cytrynowa, imbir i chili. Jednak kluczowym elementem jest kluwek, czarny orzech. Ta niezwykła przyprawa jest bardzo toksyczna i zawsze wymaga obróbki przed spożyciem. Jest mielony z innymi składnikami nadając potrawie ziemisty i orzechowy smak oraz niepowtarzalny ciemno czarny kolor. Rawon pierwotnie przygotowywany jako danie plebejskie, szybko stał się tym ulubionym rodziny królewskiej i zyskał na popularności. Dziś można go łatwo znaleźć w menu wielu tradycyjnych restauracji. Zwykle podaje się go ze zwykłym ryżem, solonymi jajkami, kiełkami fasoli i sambalem i limonką. Do spróbowania w dobrych restauracjach w całej Indonezji, bądź w każdej, nawet proste jadłodajni na Jawie Wschodniej.
Cap Cay
To smażona mieszanka warzyw z odrobiną mięsa i lub owoców morza w gęstym sosie. Całość smażona jest na wysokim płomieniu w woku zamaszyście mieszając dzięki czemu warzywa pozostają chrupkie, aromatyczne i kolorowe! Cap Cay ma chińskie korzenie co dosłownie oznacza dziesięć warzyw lub mieszankę warzyw. Warzywa, które znajdziemy na talerzu to głównie brokuły, marchew, białą kapustę, kalafior, bok choy czy cykorię, jednak zmienia się to w zależności od części kraju. Idealne danie dla wegetarian i dla tych, którzy lubią mieć talerz warzyw jako dodatek do głównego posiłku, który w Indonezji zazwyczaj nie zawiera ich zbyt dużo.
Co się je w Indonezji? – Smaki Indonezji
Gado-Gado
Najsławniejsa “sałatka” na archipelagu, dostępna praktycznie w każdeym warungu czy restauracji. Mieszanka klusków ryżowych Lontong, blanszowanych warzyw, kiełków i jajka to idealna propozycja dla wegetarian i wegan (wersja bez jajka). Sercem każdego gado-gado jest pikantny sos orzechowy: niektóre wersje wymagają tamaryndowca, limonki, terasi (pasta z krewetek) lub mleczka kokosowego. Jest dostępne praktycznie w każdej restauracji w Indonezji. Każdy region ma inne wariacje i tak: w Dżakarcie jest to jedzenie „podwójnie węglowodanowe”, obejmujące zarówno ziemniaki, jak i kluski ryżowe a na Jawie Zachodniej podawany jest z surowymi warzywami. Dla ostrości i zbalansowania slodkiego smaku sosu orzeszkowego podaje się ostry świeży sos zrobiony w moździerzu. Nie możesz opuścić Indonezji, jeśli chociaż raz jej nie skosztujesz! Super estetyczna i kolorowa mieszanka smakowitych warzyw jako danie główne lub przekąska na małego głoda!
Gudeg
Sztandarowa potrawa regionu Yogyakarty, która słynie ze słodkich w smaku potraw. Bazą tej unikalnej kombinacji jest młody chlebowiec duszony w mleczku kokosowym wraz z licznymi przyprawami takimi jak czosnek, nasiona kolendry czy galangal. Owoc ugotowany w ten sposób, otrzymuje „mięsną” strukturę i w rzeczywistości bywa bardzo często mylony z mięsem (jeśli zdarzy się tak, że nie wiemy co mamy na talerzu). Ciekawym dodatkiem do potrawy jest również jajko Telur Pindang gotowane w przyprawach i sosie sojowym wyróżniające się ciemnobrązową barwą i słonawym smakiem. W mieście Yogyakarta istnieje specjalna uliczka w pobliżu sułtańskiego pałacu Kraton, na której gospodynie od wielu lat serwują swoje specjały właśnie na bazie chlebowca. Potrawa zdecydowanie przypadnie do gustu tym, którzy lubują się w słodkich smakach.
Ikan Bakar
Jako największe państwo wyspiarskie na świecie, Indonezja może się pochwalić licznymi skarbami wyławianymi z mórz. Na mokrych targach piętrzą się kolorowe ryby i owoce morza, które wieczorami można wrzucić na przydrożnego grilla. Wystarczy wybrać się na spacer portowymi ulicami w nadmorskich miejscowościach m.in na wyspach Bali, Lombok lub Flores. Bez problemu natrafimy na targ, na którymi możemy wybierać spośrób ryb i owoców morza, które sprzedawca przyrządzi na naszych oczach. Osobiście jesteśmy fanami Red Snapperów (Lucjan Czerwony) i krewetek, ale wybór jest oczywiście wiele większy. Grillowane danie zostaje podane do stołu wraz z miską białego ryżu, warzywami i oczywiście sosem sojowym i sosem z papryczek chili. Palce lizać! Mało tego, mięso grillowane jest często na łupinach orzechów kokosowych co nadaje potrawom charakterystyczny dymiony smak.
Tempeh
Kuchnia lokalna nie istnieje bez tempeh, którymi mieszkańcy i przyjezdni zajadają się każdego dnia. Jest to idealna przekąska sprzedawana przez restauracje, ale również przez obwoźnych sprzedawców,. Możemy kupić ją praktycznie wszędzie, podobnie jak tofu, które jest jego bliskim kuzynem. Tempeh to „ciasto” z nasion soi z dodatkiem drożdży, które jest formowane w kształt kwadratowych bloczków. Następnie odstawia się je na 48 godzin w celu fermentacji. Sfermentowany tempeh to odżywcza, wysokobiałkowa przekąska o orzechowym aromacie. Występuje bardzo często jako smażona przystawka, podawana z ryżem i sambalem, bądź gotowana w przyprawach na wiele sposobów.
Czy kuchnia Indonezji jest smaczna? – Jeszcze jak!
Urab
To pikanta sałatka z drobno krojonych warzyw gotowanych na parze, mocno przyprawionych i zmieszanych z wiórkami kokosowymi. Dla koneserów aromatycznych potraw to pozycja obowiązkowa, ponieważ smak dosłownie powala z nóg! Składają się na nią najczęściej szpinak wodny, liście kasawy, liście papai, chińska fasolka szparagowa i kiełki. Składni są później łączone dressingiem ze świeżo startego kokosa, pasty z tamaryndowca, cukru palmowego i pasty chilli. Miejscowi wolą używać rozdrobnionego miąższu ze świeżego całego kokosa. Jeśli świeży kokos nie jest dostępny, najlepszym substytutem będą ogólnodostępne wiórki kokosowe. Najłatwiej znaleźć ją Bali, gdzie widnieje prawie w każdym menu restauracyjnym.
Plecing Kangkung
Przystawka pochodząca z wyspy Lombok to gratka dla miłośników ostrego smaku. Nawet z największego twardziela wyciśnie kilka łez! Plecing kangkung to sałatka ze szpinaku wodnego. Przyrzadzana jest z blanszowanych liści szpinaku wodnego i podawany na zimno z sosem z mielonej czerwonej papryczki chili, szalotki, czosnku, orzechów kemiri, limonki kaffir, pasty z krewetek, soli i cukru. Po usmażeniu danie to jest zwykle przyozdobione dodatkowymi warzywami, takimi jak fasolka szparagowa, kiełki fasoli i smażone orzeszki ziemne. Pierwsze skrzypce gra tutaj ostrość papryczek chili i pasta krewetkow, która dodaje sałatce odrobinę umami.
Dadar Gulung
Słynny lokalny deser, który można spotkać na każdym kroku. Naleśniki o niespotykanym u nas, zielonym kolorze, za który odpowiada pasta z liści pandanowca. Nadzienie stanowią wiórki kokosowe z dodatkiem złocistego cukru palmowego. Deser zapadł nam w pamięć szczególnie z racji swego niespotykanego koloru. Zdecydowanie warto spróbować, ponieważ pandan nadaje deserowi szczególny aromat, który nie jest powszechnie znany.
Sambal
Listę najbardziej popularnych dań zamyka wielokrotnie wspominany tutaj ostry sos Sambal. To chluba lokalnej kuchni i dodatek przygotowywany na setki sposobów w zależności od dostępnych składników. Zazwyczaj przyrządzany jest z mieszanki różnych papryczek chili z dodatkowymi składnikami, takimi jak pasta z krewetek, czosnek, imbir, szalotka, cukier palmowy i sok z limonki. Co ciekawe papryczki chili, które są bazą sosu zostały przywiezione na archipelag w XVI wieku przez portugalskich i hiszpańskich żeglarzy. Tradycyjne sosy są przyrządzane przy użyciu moździerza. Można podawać je na surowo, jak również po ugotowaniu co sprawia, że kombinacji smakowych jest jeszcze więcej. Dla tych, którzy nie przepadają za ostrym smakiem mamy dobrą wiadomość, sos ten dodawany jest do potraw dobrowolnie, ponieważ otrzymujemy go w osobnej miseczce. Osobiście czcimy dobry sambal i uważamy, że kuchnia indonezyjska nie mogłaby bez niego istnieć. Doskonałym wyborem podczas wizyty w Indonezji będzie wizyta w restauracji Super Sambal, którzy reklamuje się hasłem „Wzmacniamy odporność”, gdzie możemy skosztować kilkadziesiąt rodzajów sambala!
Ciekawostki o kuchni Indonezji
- Indonezja to kraj w około 90% muzułmański, więc nie spożywa się tutaj wieprzowiny i nie można jej znaleźć w restauracjach. Jedynym miejscem, gdzie możemy zjeść „schabowego” jest Bali, z racji innego wyznania religijnego (Na Bali wyznaje się Hinduizm).
- Rendang, opisany przez nas powyżej został wybrany przez CNN w 2017 roku jako najsmaczniejsze danie na świecie. A to oznacza tylko jedno, musicie go spróbować chociaż raz, bo nie znajdziecie niczego bardziej aromatycznego!
- Północna część wyspy Sulawesi zamieszkiwana przez lud Minahasa to jedna z dziwniejszych kuchni świata. W animistycznej kulturze Minahasan spożywanie rzadkich i niezwykłych mięs uważane jest za prestiżowe. Tak więc do dziś dzień można zjeść tutaj psa, nietoperza, węża czy szczura polnego.
- Jeśli lubisz ekstemalne doznania, to w restauracji Mie Abang Adek w Dżakarcie możesz zjeść makaron ze 100 papryczkami chili. Powiemy krótko, będzie piekło!
- Nowy Jork był bagnistym kawałkiem ziemi, kiedy Holendrzy zamienili go z Brytyjczykami 350 lat temu na maleńką wyspę Run w Indonezji. Wyspa ta była ojczyzną gałki muszkatołowej – przyprawy wartej wówczas więcej niż złoto. Dzisiaj gałka muszkatołowa straciła na wartości, a Nowy Jork to jedna z największych metropolii na świecie.
- Jedzenie lewa ręką w Indonezji jest niedozwolone, z racji, że lewa ręka służy do higieny intymnej. Dlatego będąc zaproszonymi do wspólnego posiłku pamiętajmy o tym (Bardzo często potrawy spożywa się gołymi rękami).
- Do przygotowania wyżej opisanej potrawy Rawon, używa się orzecha keluak, który zawiera trujący cyjanowodór. Dopiero długotrwałe moczenie i gotowanie sprawia, ze orzech nadaje się do konsumpcji.
- Nasi Kucing to dosłowne tłumaczenie Nasi – ryż, Kucing – kot. Nie chodzi tu jednak o jedzenie kotów, ale o porcję jak dla kota! To kultura wspólnego jedzenia na ulicy małych porcji, dzięki czemu możemy umówić się na 10-15 minut ze znajomymi i coś przekąsić. Posiłki spożywa się siedząc na dywaniku na poboczu drogi.
- Indomie czyli marka tzw. „zupek chińskich” podbiła rynki jedzenia w ponad 100 krajach, można je kupić w supermarketach zarówno w Nigerii jak i w Polsce.
- Porada dla wegetarian. Zamawiając danie bez mięsa, trzeba nakreślić sprzedawcy żeby nie zawierała też kurczaka. Słowo mięso nie zawiera w sobie słowa kurczak, co bywa zaskakujące podczas zamawiania jedzenia. Jesteś wege? Zawsze mów tanpa daging i tanpa ayam.
