Kulinarna wycieczka na Sri Lankę

HISTORIA SRI LANKI

Starożytne kroniki sugerują, że wczesne osady na Sri Lance sięgały czasów prehistorycznych, a około 500 roku p.n.e. rozwinęły się w zaawansowane cywilizacje. Wczesną historię wyspy charakteryzują królestwa syngaleskie na południu i królestwa tamilskie na północy, z których każde pozostawiło trwałe dziedzictwo w zakresie języka, religii i architektury.

Buddyzm został wprowadzony na Sri Lankę w III wieku p.n.e., stając się dominującą siłą kulturową i wpływającą na politykę, sztukę i filozofię wyspy. Wielka cywilizacja Anuradhapury, a później Polonnaruwy, zaprezentowała zaawansowane osiągnięcia inżynieryjne, w tym ogromne zbiorniki wodne i skomplikowane systemy nawadniające.

Od XVI do XX wieku o wpływy i kontrolę nad Sri Lanką rywalizowały potęgi kolonialne, takie jak Portugalczycy, Holendrzy i Brytyjczycy. Brytyjskie rządy kolonialne, które trwały od 1815 do 1948 roku, znacząco zmieniły gospodarkę wyspy wraz z wprowadzeniem upraw dochodowych, takich jak herbata i kauczuk.

Niepodległość w 1948 r. oznaczała nowy rozdział dla Sri Lanki, ale napięcia między jej większością syngaleską a mniejszością tamilską nasiliły się, co doprowadziło do przedłużającego się konfliktu domowego. Kraj przeżywał brutalną wojnę domową przez prawie trzydzieści lat, aż do 2009 roku, kiedy rząd pokonał separatystycznych Tamilskich Tygrysów. Od tego czasu kraj wkroczył na nowe tory rozwoju i dziś jest kwitnącą demokracją o różnorodnej strukturze kulturowej.

LUDNOŚĆ, RELIGIA I GRUPY ETNICZNE SRI LANKI

75% populacji Sri Lanki stanowią etniczni Syngalezi, wyznający głównie buddyzm (68%) i chrześcijaństwo (6%). Zamieszkują oni centralną i południową część kraju. Drugą co do wielkości grupą etniczną są przybyli z Indii Tamilowie (12% populacji) wyznający hinduizm i zamieszkujący północ kraju. Około 8,0% populacji stanowią Maurowie, którzy wywodzą swoje pochodzenie od Arabów i wyznają Islam. Górskie obszary wyspy zamieszkuje też niewielka społeczność ludu Wedda (0,5%), która jest uważana za najbardziej pierwotną na tym terenie.

USTRÓJ POLITYCZNY SRI LANKI

Sri Lanka jest Demokratyczno-Socjalistyczną Republiką, w której istnieje trójpodział władzy określony w Konstytucji. Głową państwa jest prezydent wybierany na 5-letnią kadencję, który stoi na czele rządu i jest naczelnym dowódcą armii. Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament (225 deputowanych wybieranych na 5-letnią kadencję).

GOSPODARKA SRI LANKI

Największy udział w lankijskim PKB ma sektor usług – 59,2%, produkcja przemysłowa – 26,2%, rolnictwo – 14,6%. W produkcji przemysłowej dominuje wytwarzanie i przetwarzanie kauczuku, herbaty, tytoniu, kokosa oraz tekstyliów. 

Najważniejszymi odbiorcami lankijskiego eksportu są USA (22,8%), Indie (7,13%), Wielka Brytania (6,84%), Niemcy (6,23%), Włochy (4,3%). Głównymi produktami eksportowymi są tekstylia, gotowa odzież, herbata, przyprawy, wyroby z kauczuku, kamienie szlachetne, ryby, wyroby z kokosa oraz elektronika. Sri Lanka najwięcej importuje ropy naftowej, maszyn, reaktorów nuklearnych, elektroniki, urządzeń mechanicznych, tekstyliów, materiałów budowlanych, produktów mineralnych i rolno-spożywczych. Import pochodzi głównie z Chin (25%), Indii (22,2%), ZEA (7%), Malezji (3,7%) i Singapuru (3,7%).

GEOGRAFIA SRI LANKI

Cejlon to niewielka wyspa o nizinnym ukształtowaniu terenu (80% powierzchni wyspy). W centralnej jej części znajduje się masyw górski z najwyższymi szczytami sięgającymi 2500 m n.p.m. Na terenach wyżynnych i górskich znajdują się idealne warunki do uprawy słynnej cejlońskiej herbaty. Sri Lanka posiada 1340 km linii brzegowej.

KLIMAT I POGODA – KIEDY JECHAĆ NA SRI LANKĘ?

Klimat tropikalny moderowany przez wiatry morskie, podnoszące wilgotność powietrza. Średnia temperatura waha się od 16oC w centralnej, górzystej części kraju do maksymalnie 33oC na pozostałych obszarach. Wilgotność powietrza w Colombo wynosi ok. 70% w ciągu roku i wzrasta do 90% w okresie monsunu. Maj jest najcieplejszym miesiącem w roku i poprzedza monsunowe lato.

Rozkład opadów zależny jest od mas powietrza napływających znad Oceanu Indyjskiego i Zatoki Bengalskiej. W okresie letnim największą ilość opadów notuje się na zboczach Płaskowyżu Centralnego od strony południowo-zachodniej (ok. 2 500 mm opadów miesięcznie). Możliwe jest również występowanie cyklonów tropikalnych. W okresie pomiędzy grudniem i marcem wiatry monsunowe nadchodzące znad Zatoki Bengalskiej przynoszą opady dla północno-wschodniej części kraju.

Najlepsze miesiące na podróżowanie po Sri Lance

Sri Lanka to całoroczna destynacja turystyczna, w różnych miesiącach wybierzemy jednak inne regiony. 

Na południowe wybrzeże (Galle, Mirissa, Hiriketiya, Tangalle) najlepiej wybrać się w okresie od listopada do kwietnia.

Na wschodnim wybrzeżu (Nilaveli, Passikudah, Arugam Bay) słonecznie będzie od kwietnia do września.

Sigiriya to “suchy region” Sri Lanki z piękną pogodą od stycznia do października.

Górzysta i herbaciana część Sri Lanki, czyli okolice Kandy, Ella i Nuwara Eliya to obszary położone na wysokości 700-2500 m n.p.m. Przez cały rok należy się tu spodziewać niższych temperatur i “angielskiej” pogody.

FLORA I FAUNA SRI LANKI - JAKIE ZWIERZĘTA ZOBACZYĆ NA SRI LANCE?

Flora Sri Lanki to wiele różnorodnych ekosystemów, od regionów przybrzeżnych po centralne wyżyny. Ta różnorodność biologiczna wynika przede wszystkim z tropikalnego klimatu wyspy i zróżnicowanej topografii, które tworzą odrębne siedliska dla szerokiej gamy gatunków roślin. 

Nizinne lasy deszczowe, takie jak rezerwat leśny Sinharaja, to obszary charakteryzujące się różnorodnością biologiczną, w których występują wysokie drzewa, bujne runo leśne oraz niezliczona ilość epifitów, paproci i storczyków. Na wyżynach centralnych rosną lasy górskie, w których kwitną rododendrony i różne inne gatunki endemiczne. W środowisku przybrzeżnym i morskim występują namorzyny, słone bagna i przybrzeżne zarośla.

Flora Sri Lanki obejmuje również różnorodne rośliny ważne gospodarczo, takie jak herbata (Camellia sinensis), kauczuk (Hevea brasiliensis) i kokos (Cocos nucifera), co odzwierciedla rolnicze dziedzictwo wyspy. Ogrody botaniczne na wyspie, takie jak Ogród Botaniczny Peradeniya, odgrywają kluczową rolę w ochronie i badaniu różnorodności roślin.

Sri Lanka to również raj dla miłośników zwierząt. Oto niektóre ze ssaków, które można spotkać na Sri Lance:

Słoń lankijski (Elephas maximus maximus): Te majestatyczne zwierzęta można zobaczyć w parkach narodowych, takich jak Minneriya, Udawalawe i Yala.

Lampart lankijski (Panthera pardus kotiya): Park Narodowy Yala to jedno z najlepszych miejsc do obserwacji tego nieuchwytnego drapieżnika.

Wargacz leniwy (Melursus ursinus): Parki narodowe Wilpattu i Yala słyną z obserwacji tych uroczych niedźwiadków wargaczy

Makak (Macaca sinica): Małpy te są powszechnie spotykane w miejscach kulturowych, takich jak Polonnaruwa i w różnych lasach.

Langur fioletowolicy (Semnopithecus vétulus): Tę endemiczną małpę często można spotkać w rezerwacie leśnym Sinharaja i na równinach Hortona.

Jeleń sambarski i jeleń cętkowany: Często spotykane w Parkach Narodowych Horton Plains, Yala i Wilpattu.

Kot cętkowany (Prionailurus viverrinus): Choć nieuchwytne, czasami można je spotkać na terenach podmokłych i zalesionych.

Sri Lankę zamieszkuje też wiele gatunków ptaków, takich jak dzioborożce, bociany, flamingi czy pawie, liczne krokodyle, węże, jaszczurki i żółwie.

W wodach opływających Sri Lankę spotkać można wieloryby, delfiny i żółwie morskie. Różne gatunki tych gadów, w tym żółwia zielonego i oliwkowego, można zobaczyć na obszarach przybrzeżnych i w miejscach lęgowych, takich jak Rekawa i Kosgoda.

Te i wiele innych gatunków zwierząt przyczynia się do bogatej różnorodności biologicznej Sri Lanki, co czyni ją doskonałym miejscem dla miłośników dzikiej przyrody.

KUCHNIA LANKIJSKA

Jeśli jesteś głodny nie tylko wrażeń, ale świeżej i aromatycznej kuchni to znajdziesz tutaj potrawy, które zachwycą Twoje podniebienie. Kuchnia Sri Lanki, przez wieki będąca pod wpływem handlu i wymiany kulturalnej, to aromatyczna fuzja przypraw, świeżych warzyw, owoców morza i owoców tropikalnych. Próżno szukać tu przetworzonej żywności - kuchnia Sri Lanki bazuje na naturalnych i lokalnych produktach. Koniecznie trzeba tu spróbować takich dań jak rice & curry, naleśników hoppers, ognistych sambali czy pieczywa roti. Nie przegap okazji, aby delektować się egzotycznymi owocami i świeżymi owocami morza, dostępnymi w każdej nadmorskiej miejscowości.

WALUTA I PŁATNOŚCI NA SRI LANCE

1 polski złoty to około 75 rupii lankijskich. 

Polski Złoty nie jest walutą wymienialną na Sri Lance, więc z Polski najlepiej przywieźć dolary i wymienić je w kantorze po przylocie.

UWAGA: w Polsce warto wymienić złotówki na tzw. nowe dolary, czyli te wydane po 2007r. Dolary muszą być niepogięte, nieporwane i najlepiej w nominałach 50 i 100, aby otrzymać jak najlepszy przelicznik.

Płatności kartą na Sri Lance

W większości miejsc na Sri Lance płatności kartą nie są możliwe. Bankomaty w miastach i turystycznych miejscowościach są łatwo dostępne. Bankomaty pobierają stałą kwotę prowizji za wybrane pieniądze, warto wypłacać więc jednorazowo maksymalną dostępną kwotę.

STREFA CZASOWA I JETLAG

Różnica w czasie względem Polski to: czas letni +3,5 godziny, czas zimowy +4,5 godziny.

Najprawdopodobniej po przylocie dopadnie nas więc tzw. jetlag, czyli zmęczenie spowodowane różnicą czasu. Aby zminimalizować jego objawy takie jak złe samopoczucie, zaburzenia snu i apetytu czy bóle głowy polecamy:

• nastawienie zegarka na nową godzinę od razu po wejściu do samolotu - to zagranie wyłącznie psychologiczne, ale pomaga zmienić nastawienie i przyzwyczaić głowę do nowej godziny. Spróbuj podczas podróży dostosować swoją aktywność do nowej strefy czasowej, czyli postaraj się zasnąć, jeśli tam, dokąd lecisz jest noc. Jeśli natomiast w miejscu docelowym trwa dzień, to nie śpij w samolocie, lecz postaraj się czytać lub obejrzeć film, by utrzymać aktywność mózgu. Dzięki temu Twój organizm będzie miał więcej czasu na dostosowanie się do czekającego go zmienionego rytmu dobowego.
• nawadnianie organizmu i picie dużej ilości wody - zarówno w samolocie jak i po przylocie
• unikanie alkoholu i kofeiny podczas podróży. Jesteś zmęczony? Lepiej uzupełnij potas i sięgnij po sok pomidorowy lub wodę z dodatkiem elektrolitów. 
• wygodny ubiór, proste ćwiczenia rozciągające i spacerowanie w samolocie - sprawią że po przylocie będziemy czuli się nieco bardziej wypoczęci

TELEFONY I INTERNET

Korzystanie z polskiej karty SIM w Azji jest dosyć drogie. Warto zaopatrzyć się w lokalną kartę SIM z pakietem Internetu i kontaktowanie się za pomocą komunikatorów typu Whatsapp, Skype, Messenger. Podczas wizyty w salonie, sprzedawca sam zainstaluje nam kartę w telefonie i wgra ustawienia, dzięki czemu możemy cieszyć się dobrym Internetem w kilka chwil.

Prędkość łącza internetowego na Sri Lance jest zwykle zadowalająca, także poprzez ogólnodostępne wifi w hotelach i restauracjach, jednak w mniejszych miejscowościach może ono działać słabiej.

ELEKTRYCZNOŚĆ I PRZEJŚCIÓWKI

Na Sri Lance napięcie w gniazdkach wynosi 220 V. Większość gniazdek przystosowanych jest do dwubolcowych wtyczek, takich jak w Polsce. Nie ma więc konieczności zabierania przejściówki. W niektórych miejscach możemy spotkać się również z brytyjskimi gniazdkami typu G.

WIZA I PASZPORT - CZY NA SRI LANKĘ POTRZEBUJĘ WIZY?

Władze Sri Lanki podjęły decyzję o wprowadzeniu z dniem 1 stycznia 2012 r. systemu elektronicznej autoryzacji wjazdu - Electronic Travel Authorization (ETA), który jest wymagany dla wszystkich osób przybywających na Sri Lankę. Wyrabia się ją online, a jej koszt to 50 USD.

Wymagany okres ważności paszportu przy wjeździe wynosi minimum 6 miesięcy ponad termin planowanego zakończenia pobytu na Sri Lance. Konieczne jest posiadanie biletu powrotnego.

SZCZEPIENIA I ZDROWIE

Szczepienia na Sri Lankę nie są wymagane przez przepisy prawne.

Do szczepień ochronnych zalecanych przez WHO przed wyjazdem na Sri Lankę należą: tężec, błonica, krztusiec, dur brzuszny, covid-19, WZW-A, WZW-B,  szczepienia rutynowe (m.in. przeciw grypie meningokokom, ospie wietrznej).

Przed wyjazdem sugerujemy skontaktowanie się ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem medycyny podróży w celu zaplanowania ewentualnego programu szczepień.

Na Sri Lance ryzyko zachorowania na malarię, dengę i japońskie zapalenie mózgu, czyli choroby przenoszone przez komary, jest znikome. Mimo wszystko warto unikać ukąszeń komarów. Profilaktyka polega na używaniu repelentów, noszeniu ubrań z długim rękawem i długich spodni, włączaniu wiatraka bądź klimatyzacji na noc, co skutecznie utrudnia komarom siadanie na skórze. Polecamy spraye firmy MUGGA ze składnikiem aktywnym DEET (nie do końca przyjaznym dla środowiska i organizmu) lub nowym składnikiem aktywnym IKARYDYNĄ (nie wywołuje podrażnień skóry i innych reakcji alergicznych). Z naturalnych preparatów polecamy bardzo popularny na Sri Lance olejek z cytronelli (CITRONELLA OIL), który skutecznie odstrasza komary;

Jak wszędzie w Azji Południowo-Wschodniej, należy zachować podstawowe środki ostrożności w celu uniknięcia ewentualnych problemów żołądkowych. Nie pijemy więc wody prosto z kranu i nie jemy w miejscach, gdzie mięso przez zbyt długi czas leżakuje już na słońcu.

BEZPIECZEŃSTWO – NA CO UWAŻAĆ NA SRI LANCE?

Sri Lanka jest bardzo bezpiecznym miejscem do podróżowania. Ponieważ turystyka jest jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu w kraju, ludzie są gościnni i uprzejmi wobec turystów. Standardowo jednak w miastach i popularnych turystycznych regionach należy uważać na kieszonkowców i naciągaczy. Tych mniej obytych z azjatyckimi realiami może też zszokować tutejszy szalony ruch drogowy - w takiej sytuacji zwiedzanie Sri Lanki prywatnym samochodem z kierowcą będzie najlepszym rozwiązaniem.

TRANSPORT – PRZEMIESZCZANIE SIĘ PO SRI LANCE

Sri Lanka dysponuje 18 lotniskami, ale jedynie 3 lotniska posiadają status lotniska międzynarodowego. Bandaranaike International Airport Colombo (CMB) znajduje się w miejscowości Katunayake w odległości 35 km na północ od Kolombo, lotnisko im. Rajapaksy (MRIA) w okolicach miejscowości Hambantota na południu wyspy, a lotnisko w miejscowości Jaffna (JAF) w północnej części Sri Lanki.

Najpopularniejsze turystyczne miejscowości w kraju połączone są szybką siecią autostrad, co w połączeniu z niewielkimi rozmiarami wyspy sprawia, że przemieszczanie się po Sri Lance jest bardzo komfortowe. Wyjątek stanowią drogi dojazdowe do Parków Narodowych i takich górskich miejscowości jak Ella czy Nuwara Eliya, gdzie wrażliwi na dużą ilość zakrętów powinni zaopatrzyć się w leki przeciwko chorobie lokomocyjnej ;-)  

Istnieje wiele środków transportu, którymi możemy podróżować po Sri Lance. Najwygodniejszy będzie wynajem samochodu z prywatnym kierowcą, ale warto rozważyć też ultra-tanie podróżowanie lokalnymi autobusami, wynajem tuk-tuka czy skutera.

Popularnym środkiem transportu jest również pociąg. Łączna długość linii kolejowej w Sri Lance wynosi 1,562 km, a do najpopularniejszych tras należą te górskimi przełęczami z widokiem na herbaciane pola. Są to długie i powolne, choć niezwykle widokowe przejażdżki.

Port morski w Kolombo położony u ujścia rzeki Kelani, który jest jednym z największych sztucznych portów na świecie, obsługuje większość handlu zagranicznego kraju i odgrywa ważną rolę w ruchu towarowym i pasażerskim na Oceanie Indyjskim.

ZAKWATEROWANIE – GDZIE SPAĆ NA SRI LANCE?

Sri Lanka oferuje bardzo szeroką gamę opcji noclegowych, z jednym z najlepszych na świecie stosunków jakości do ceny. Od tanich guesthouse’ów za kilka dolarów, po luksusowe resorty w dżungli czy na wybrzeżu, każdy podróżnik na pewno znajdzie na Sri Lance zakwaterowanie dopasowane do własnych preferencji i kieszeni. Nocleg z łatwością można zarezerwować online: bezpośrednio na stronie hotelu lub na jednym z popularnych portali rezerwacyjnych.

WYŻYWIENIE – GDZIE JEŚĆ NA SRI LANCE?

Podczas podróży na Sri Lankę czeka nas prawdziwa uczta dla podniebienia. Do wyboru mamy wiele ulicznych straganów z przekąskami (warto spróbować hoppersów i pysznych roti w wielu odsłonach!), lokalne restauracje specjalizujące się w rice & curry, czy restauracje z grillem na plaży serwujące najświeższe owoce morza. Ceny są o wiele niższe niż w Polsce, a produkty świeże i dobrej jakości. Na Sri Lance używa się bardzo mało przetworzonej żywności, w związku z czym dania są proste i opierające się na lokalnych, sezonowych produktach. 

CO ZOBACZYĆ NA SRI LANCE?

Do najpopularniejszych atrakcji Sri Lanki należą:

1. Plaże Sri Lanki - wzdłuż 1340 km linii brzegowej możemy znaleźć malownicze plaże słynące z idealnych warunków do uprawiania surfingu. Do najpiękniejszych należą Tangalle, Hiriketiya, Mirissa, Weligama, Bentota, Uppuveli, Nilaveli czy Passikuda
2. Szczyt Adama (Adam's Peak): popularny cel trekkingowy, szczególnie dla osób pragnących podziwiać spektakularne widoki o wschodzie słońca.
3. Fort Galle: europejska twierdza kolonialna zbudowana przez Portugalczyków i rozbudowana przez Holendrów. Dzisiaj jest to urocza dzielnica z kawiarniami, galeriami i butikami.
4. Sigiriya (Lwia Skała) i Pidurangala: sąsiadujące ze sobą malownicze skały z których można podziwiać spektakularne widoki
5. Polonnaruwa: starożytna stolica Sri Lanki, pełna ruiny pałaców, świątyń i kolumn.
6. Plantacje herbaty: Sri Lanka słynie z produkcji herbaty, więc warto odwiedzić tutejsze plantacje, znajdujące się w okolicach kolonialnego, górskiego miasteczka Nuwara Eliya
7. Parki Narodowe (Yala, Udawalawa, Minneriya): idealne miejsca do obserwacji dzikiej przyrody, zwłaszcza słoni
8. Wodospady Sri Lanki: takie jak dwa najwyższe wodospady na Sri Lance - Bambarakanda i Diyaluma, oferujące imponujące widoki i możliwości trekkingu.
9. Dambulla Caves: kompleks malowideł skalnych, rzeźb i buddyjskich świątyń wykutych w skałach
10. Kandy: Historyczne miasto, będące centrum kulturalnym i religijnym kraju, z malowniczym jeziorem, ogrodami botanicznymi i wieloma świątyniami. To tutaj znajduje się słynna Świątynia Zęba Buddy - jedno z najświętszych miejsc buddyjskich na Sri Lance, które przechowuje ząb Buddy (najprawdziwszy!)